تکبّر مثل بیماری سرطان ممکن است به هرجایی از وجود انسان سرایت کند و خطرناک ترین جایی که ممکن است سرایت کند در قدرت فهم و عقل انسان است. اگر تکبّر به عقل و فهم انسان بزند، دیگر راه نجاتی برای انسان نیست یا لااقل خیلی بعید است که امیدی به نجات او باشد.
امام باقر (علیه السلام) در مورد اثر تکبّر در عقل می فرمایند:
« در قلب هرکسی مقداری کبر داخل شود،
به همان اندازه از عقلش کاسته می شود،
چه زیاد باشد چه کم.»
حداقل اثر تکبّر این است که امکان تعلیم را از بین می برد. آدم متکبّر که چیزی یاد نمی گیرد. یادگیری استعدادی است که نیازمند تواضع است.
به همین دلیل است که امیرالمومنین (علیه السلام) یادگیری را برای متکبّر منتفی می داند:
« لَا یَتَعَلَّمُ مَنْ یَتَکَبَّرُ »
مهم ترین آموزه ای که پدران و مادران و همه ی مراکز تعلیم و تربیت می توانند برای رشد راندمان علمی بچه ها به کار بگیرند، آموزش تواضع و دوری از تکبّر به آنهاست؛ چرا که تکبّر مهمترین عاملِ نفهمیدن و کج فهمیدن است.
چه خوب است معلّمین، در پیچ و خم تعلیم و تربیت، بیش از همه ی تعالیم به این بپردازند که در دل دانش آموز چیزی از تکبّر باقی نماند. و چه خوب است که در حوزه و دانشگاه هم به خطر تکبّر، به عنوان مهم ترین عامل ایجاد رکود علمی، بیشتر توجه شود. کسی که متکبر باشد، نمی فهمد و یا حاضر نیست متوجه اشتباه خودش بشود و رای خودش را تغییر دهد.
